PL
EN
DE
Powiat człuchowski położony jest w podprowincji Pojezierze Południowobałtyckie w obrębie trzech mezoregionów: Równiny Charzykowskiej, Pojezierza Krajeńskiego oraz Doliny Gwdy. Znajduje się w południowej części województwa pomorskiego. Zajmuje powierzchnię 1574,4 km2 i należy do słabiej zaludnionych obszarów kraju. Niewielka gęstość zaludnienia (37 osób na km2) cechą tych terenów już od czasów najdawniejszych. Dzięki temu, a także wskutek braku większych bogactw mineralnych teren obecnego powiatu nigdy nie był narażony na rozprzestrzenienie się uciążliwych gałęzi przemysłu. Stąd też przyroda zachowała się do dziś w mało skażonej postaci, wabiąc pięknem i harmonią krajobrazu. W skład powiatu człuchowskiego wchodzi 7 gmin: jedna miejska: Człuchów, dwie miejsko-wiejskie: Czarne i Debrzno oraz cztery wiejskie: Człuchów, Koczała, Przechlewo i Rzeczenica. Stolica powiatu Człuchów leży na zbiegu głównych szlaków komunikacyjnych. Przez miasto wiedzie droga kołowa nr 25 prowadząca z Bydgoszczy do Koszalina, w Człuchowie krzyżuje się ona z drogą nr 22 Berlin - Kaliningrad.
Rejon człuchowski należy do słabiej rozpoznanych obszarów geologicznych, ze względu na stosunkowo nieznaczną ilość głębokich wierceń. Badania geologiczne wykazały, że głębokie podłoże krystaliczne w tym rejonie obniża się dużymi stopniami i zapada się stromym progiem do głębokości około 10 km. Zróżnicowanie rzeźby powierzchni pozwala wyodrębnić równiny sandrowe, płaską morenę denną i obszary pagórków moreny czołowej.
Człuchów zaliczany jest do pomorskiej dzielnicy klimatycznej. Warunki, jakie występują na tym terenie cechuje znaczny stopień kontynentalizmu. Można przyjąć, że w mieście przeciętnie jest 42 dni z mrozem, 116 dni z przymrozkami, 18 upalnych, 84 dni zimy, 65 dni lata. Początek zimy w okresie wieloletnim wypada przeciętnie od 4 do 9 grudnia, koniec zimy od 4 do 10 marca. średni opad wynosi 580 mm w ciągu roku. Największe sumy opadów przypadają na lipiec, do 15% sumy rocznej. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, średnia temperatura wynosi 17 stopni, najchłodniejszym miesiącem jest styczeń (-2,1). Cechą charakterystyczną powiatu jest opóźnienie pór roku w stosunku do obszarów Polski centralnej.
Obszar ziemi człuchowskiej należy do zachodniopomorskiej krainy lasów mieszanych i sosnowych. Stanowią one ważne bogactwo powiatu człuchowskiego (zajmują ponad 50% powierzchni w gminach Czarne i Przechlewo oraz ponad 65% w gminach Rzeczenica i Koczała). Dominują suche bory sosnowe. Sosnowy bór świeży tworzy enklawy m.in. na wzgórzach moreny olszanowsko-gwieździńskiej. Jednogatunkowe lasy sosnowe zajmują powierzchnię sandru. W strukturze drzewostanu znaczny areał zajmuje bór chrobotkowy. Posiada on podszycie bardzo ubogie, reprezentowane przez jałowiec, brzozy i jarzębinę. Duże obszary porasta bór wrzosowy, w którym drzewo-stan stanowi sosna pospolita z domieszką brzozy. Największym zwartym kompleksem leśnym są Bory Człuchowskie, ciągnące się szerokim pasem od Szczecinka po Człuchów. Dalej na wschodzie łączą się z Borami Tucholskimi. Z ciekawych roślin należy wymienić grupę gatunków atlantyckich związanych klimatem morskim (żarnowiec miotlasty, wiciokrzew) oraz zbiorowisko roślin północnych (bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna, żurawina błotna, arcydzięgiel nadbrzeżny). Poza tym w lasach człuchowskich spotyka się ukwap dwupienny, mącznicę lekarską, szczotlichę siwą, jastrzębowiec kosmaczek, macierzankę piaskową, sasankę. Fauna posiada niewielu reprezentantów. Do ssaków najczęściej spotykanych należą: zające, sarny, jelenie, dziki, lisy. W niewielkich ilościach spotyka się też kuny, tchórze, borsuki, wydry, szczury piżmowe, króliki, jeże, wiewiórki, myszy leśne. Z ptaków występują: zięby, czyżyki, trznadle, myszołowy, pustułki, świergotki drzewne, skowronki borowe, sikory, dzięcioły, świstunki. Występują dość liczne gatunki owadów. Różnorodny jest świat ptactwa wodnego. żyje tutaj wiele gatunków dzikich kaczek, gęsi, cyranek. Występują łabędzie, perkozy, kormorany, głuszce, bociany, żurawie. Lasy oraz tereny przyjeziorne i przyrzeczne są siedliskiem dla licznych gatunków zwierząt. W turzycowiskach położonych w dorzeczu Brdy i jej dopływach mają swoje lęgowiska m.in. bekasy, derkacze. W lasach na krawędzi jezior spotyka się orła bielika, kanię rdzawą i dzięcioła czarnego. Florę wodną reprezentuje w jeziorach lobeliowych lobelia jeziorna, poryblin jeziorny, brzeżyca jednokwiatowa.
Walory środowiska przyrodniczego to przede wszystkim duże obszary leśne o pięknym drzewostanie i bogatym runie, bogate w grzyby, jagody i zwierzynę łowną. Ważnym elementem krajobrazu są wody powierzchniowe (rzeki i jeziora) stanowiące ok. 2 proc. powierzchni powiatu. Posiadają urozmaiconą linie brzegową, liczne zatoki i wyspy oraz dogodne miejsca do kąpieli i biwakowania. Jezior na ziemi człuchowskiej jest kilkadziesiąt, od bardzo dużych, przepływowych np. Szczytno Wielkie 645,2 ha do małych, kilkuhektarowych. Oprócz znaczenia krajobrazowego i ekologicznego stanowią one bazę dla gospodarki rybackiej i turystyki. Ciekawostką wartą zobaczenia są głazy narzutowe, będące pozostałością po zlodowaceniu kilkanaście tysięcy lat temu w Biernatce gmina Czarne, w Grodzisku gmina Rzeczenica (o obwodzie 14 m i wysokości ok. 2 m), w Olszanowie gmina Rzeczenica (o obwodzie 21m i wysokości 1,8 m, jego objętość szacuje się na ok. 81 m sześc.). Powiat człuchowski ma warunki przyrodnicze sprzyjające turystyce. Na terenie powiatu dzięki dobrze rozwiniętej bazie noclegowej i żywieniowej może rozwijać się turystyka pobytowa, wędrówki piesze, motorowe oraz turystyka specjalna, związana ze sportami wodnymi i wędkarstwem. Rolnictwo, gospodarka leśna oraz nieuciążliwy przemysł - zapewniają ciszę, spokój, korzystne warunki wypoczynku, czystą wodę i czyste powietrze.
Na terenie Nadleśnictw Czarne Człuchowskie, Człuchów i Niedźwiady utworzono 26 obwodów łowieckich o łącznej powierzchni 135,8 tys. ha. Obwody dzierżawione są przez miejscowe Koła łowieckie: Bażant, Darzbór, Dzik, Orzeł i Szarak z Człuchowa, Jeleń i Żubr z Czarnego oraz Głuszec z Przechlewa jak również przez zamiejscowe Koła łowieckie Cis, Jałowiec, Las i Świt z Warszawy, Ponowa, Oszczep ze Szczecinka, Gryf ze Słupska i Tur z Wołomina. Prawidłowo prowadzona gospodarka łowiecka, duża lesistość, liczne cieki i zbiorniki wodne oraz rozwinięte rolnictwo stworzyło dogodne warunki dla bytowania zwierzyny łownej. Na podstawie przeprowadzonej przez leśników i myśliwych inwentaryzacji stanu zwierzyny na dn. 15.03.2003 r. stwierdzono 1758 szt. jeleni, 3143 szt. saren i 1219 szt. dzików. Takie stany zwierzyny są optymalne dla pojemności łowisk i nie stanowią większego zagrożenia dla upraw rolnych i leśnych. W sezonie łowieckim 2002/2003 pozyskano 597 szt. jeleni, 1165 szt. saren i 1012 szt. dzików, planowany pozysk zwierzyny w sezonie łowieckim 2003/2004 wynosi 646 szt. jeleni, 1305 szt. saren i 1025 szt. dzików, pozyskanie zwierzyny zbliżone jest do rocznego przyrostu ilościowego.
Szczególny nacisk Zarządy Kół łowieckich kładą na kultywowanie tradycji łowieckich między innymi poprzez współudział w organizacji krajowych i międzynarodowych Konkursów Psów Myśliwskich, Krajowego Przeglądu Sygnałów, Wiersza i Piosenki Myśliwskiej w Przechlewie, oraz uczestnictwo sygnalistów myśliwskich w licznie organizowanych polowaniach zbiorowych i dewizowych.
Zasobność łowisk, piękno krajobrazu i miła atmosfera na polowaniach przyczyniają się do licznych odwiedzin naszych pól i kniei przez myśliwych z kraju i zagranicy.
